Ο ΜΕΓΑΣ ΔΟΥΞ ΛΟΥΚΑΣ ΝΟΤΑΡΑΣ
Ίσως ο πιο παρεξηγημένος από όλους τους πρωταγωνιστές!
Σφόδρα Ανθενωτικός, αποδίδεται σε αυτόν η ρήση «κρειττότερόν ἐστιν εἰδέναι ἐν μέσῃ τῇ πόλει φακιόλιον βασιλεῦον Τούρκων ἢ καλύπτραν λατινικήν», την οποία απέδωσε σε αυτόν ο Σφραντζής στο Χρονικό της Άλωσης, με αποτέλεσμα - μέχρι και σήμερα - να θεωρείται από τους Έλληνες προδοτική η στάση του.
Ο ίδιος ο Ράνσιμαν καταλήγει πως ο Νοταράς είχε καταλάβει ότι ίσως λοιπόν, ήταν καλλίτερο να υποταχθεί ολόκληρος ο ελληνισμός ενιαίος στους Τούρκους, παρά να επιβιώσει ένα μέρος του το οποίο θα ήταν διασπασμένο και προσδεδεμένο στην ξένη λατινική Εκκλησία, η δε βοήθεια από τους "Λατίνους" θα ήταν - όπως και απεδείχθη- ελάχιστη.
Εντούτοις, κανένας Έλληνας δεν ήταν διατεθειμένος να παραδοθεί αμαχητί στους Τούρκους, όπως και κανένας αμερόληπτος παρατηρητής δεν μπορούσε να αμφιβάλει ότι η πτώση της Πόλεως ήταν απλώς θέμα χρόνου. Ίσως έπρεπε οι Έλληνες να συσπειρωθούν γύρω από την ορθόδοξη Εκκλησία ώστε να επιζήσουν ως Έθνος. Τα γεγονότα τελικά επιβεβαίωσαν αυτήν την άποψη.
Ο Νοταράς, ήταν προδότης;
Ας δούμε τα γεγονότα:
Πολέμησε με γενναιότητα στις μάχες της πολιορκίας της Πόλης!
Οι δυο του μεγάλοι γιοί σκοτώθηκαν στις μάχες αυτές για την πατρίδα.
Η κόρη του, Άννα Νοταρά, έχει ήδη διαφύγει στην Ιταλία και δη στην Βενετία, όπου ο Νοταράς είχε μεταφέρει μεγάλο μέρος της περιουσίας του. Οι φήμες λένε ότι είχε αρραβωνιαστεί ήδη με τον Αυτοκράτορα. Από την Βενετία, η Άννα και η θεία της βοήθησαν παρά πολλούς Έλληνες πρόσφυγες, ενώ κατέβαλαν και πολλά χρήματα ως λύτρα για την απελευθέρωση αιχμαλώτων.
Μετά την Άλωση, με όλα τα φρικιαστικά γνωστά επακόλουθα, ο Νοταράς συνελήφθη σε κάποιον Πύργο και οδηγήθηκε στον Μωάμεθ στο Κοσμήδιον. Ο Σουλτάνος διέταξε να συλλάβουν και να φέρουν εδώ τη γυναίκα και τα παιδιά του Νοταρά. Οι δύο μεγαλύτεροι γιοι του είχαν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια των μαχών προασπιζόμενοι τα τείχη της πόλης. Ευτυχώς που η Άννα η κόρη του είχε όπως είπαμε προλάβει να διαφύγει πριν τα τραγικά γεγονότα.
Ο Μωάμεθ λέει στον Νοταρά ότι θα ελευθερώσει κι αυτόν και την οικογένειά του, θα τον κάνει μάλιστα Διοικητή της Κωνσταντινούπολης. Δίνει 1.000 άσπρα στον καθένα και τους στέλνει σπίτι τους…
Όμως ακριβώς την επομένη ημέρα ο Σουλτάνος έκανε συμπόσιο, θέλοντας να γιορτάσουν την μεγάλη του νίκη, μετά το τριήμερο κούρσεμα της Πόλης και το μοίρασμα των λαφύρων. Επάνω στο τραπέζι, την ώρα του φαγητού, λένε ότι ο Μωάμεθ κατανάλωσε πάρα πολύ κρασί. Ίσως έτσι θέλουν να δικαιολογήσουν τα όσα επακολούθησαν. Ζήτησε δηλαδή από τον Νοταρά τον τρίτο του γιο για το χαρέμι του. Αυτό έγινε κατόπιν συμβουλής που του έδωσε ένας μπιστικός του, ο οποίος εκθείασε την λαμπρή ομορφιά του νέου. Αν του παραχωρούσε το παιδί του με την θέλησή του, θα έδινε στον Νοταρά μεγάλη θέση, διαφορετικά θα τον θανάτωνε επί τόπου. Ο άλλοτε Μέγας Δουξ του Βυζαντίου αρνήθηκε φυσικά εντόνως, με αποτέλεσμα να αποκεφαλιστεί ο ίδιος, ο πανέμορφος αμούστακος γιος του και ο γαμπρός του, ο Καντακουζηνός. Άλλοι δίνουν κι άλλες λεπτομέρειες. Κατ’ αυτούς, αξιωματικός του Μωάμεθ, λέει στον Νοταρά ότι ο Σουλτάνος περιμένει να του δώσει το 14χρονο παιδί του για το χαρέμι του. Ο Νοταράς, αηδιασμένος και με φρόνημα λιονταρίσιο απαντά οργισμένος: « Όχι! Αυτό δεν θα γίνει ποτέ!»
- Μόνον που το «Όχι» δεν το δέχεται ο Σουλτάνος, απαντά ο αξιωματικός του Πορθητή. Το «Όχι» στο πρόσωπό του συνοδεύεται με τον αποκεφαλισμό εκείνου που τόλμησε να το ξεστομίσει. Το γνωρίζετε…
- Χίλιες φορές καλύτερα ο θάνατος, παρά η ατίμωση, αποκρίνεται ο γίγαντας Νοταράς. Μόνον που κάνω έκκληση στον ανθρωπισμό σου. Θέλω να σκοτώσεις πρώτα τον γιο μου κι ύστερα εμένα, ώστε να είμαι σίγουρος ότι δεν θα μπει στο χαρέμι, αν εγώ φύγω πρώτος…
Τα λόγια του Νοταρά άγγιξαν τον Τούρκο απεσταλμένο. Ίσως να ήταν κι αυτός πατέρας. Ίσως να θαύμασε το θάρρος, τον αντρισμό και το δίκαιο των λόγων του Μεγάλου Δούκα. Πάντως, μετά από ολιγόλεπτη σκέψη συμφώνησε.
Φαντάζεστε την αλλοφροσύνη και την τραγικότητα της σκηνής; Διανοείστε τι ένιωθε εκείνος ο γονιός, ξέροντας το τι θα επακολουθήσει;
Ο ιστορικός της Άλωσης Δούκας μας παραθέτει τα λόγια που απηύθυνε ο τραγικός πατέρας προς το παιδί και τον γαμπρό του, λίγο προτού τους αναλάβει ο δήμιος:
«Αγαπημένοι μου, πού είναι ο βασιλιάς μας; Χθες δεν δολοφονήθηκε; Πού είναι ο συμπέθερός μου και πατέρας σου, ο Μέγας Δομέστιχος; Πού είναι ο Μέγας Σταυλάρχης Παλαιολόγος με τους γιους του; Δεν σφάχθηκαν χθες στον πόλεμο; Μακάρι να είχαμε πεθάνει κι εμείς μαζί τους. Ωστόσο και τούτη δω η ώρα είναι η κατάλληλη. Να, τώρα είναι η ευκαιρία. Να, ας πεθάνουμε κι εμείς στο όνομα Αυτού που σταυρώθηκε για το χατίρι μας, θανατώθηκε και αναστήθηκε, για να γευτούμε μαζί του τα αγαθά Του».
Ο γιος του, όσο μιλούσε, τον κοίταζε ήρεμος, γεμάτος εμπιστοσύνη και σεβασμό. Ο πατέρας, χλωμός αλλά στητός τού έσφιγγε το χέρι δυνατά. Οι όμορφες στιγμές στο σπιτικό τους, φαίνονταν πλέον πολύ μακρινές. Κοίταξε στοργικά το βλαστάρι του που δεν πρόλαβε να ανθίσει. Τουλάχιστον θα έφευγε ακηλίδωτο, αντρόπιαστο. Αρχοντόπουλο αληθινό, παλικάρι ως το τέλος.
Και στην συνέχεια ο Νοταράς σταυρώνεται αλλεπάλληλες φορές. Αγκαλιάζει με σπαραγμό το παιδί του και βλέπει κάτωχρος να κυλάει μπροστά του το πρώτο κεφαλάκι χτυπημένο από το κοφτερό γιαταγάνι του δήμιου. Ξεσχίζεται η καρδιά του, μα πρέπει ν’ αντέξει. Να δει τον αποκεφαλισμό και του γαμπρού του, ώστε να είναι σίγουρος ότι δεν θα τους σύρουν στο χαρέμι. Κάτι για το οποίο δεν ήταν καθόλου βέβαιος, αν σκότωναν αυτόν πρώτα. Ευτυχώς που ο αξιωματικός δέχθηκε την ύστατη παράκληση του πατέρα.
Με την θυσία τους οι τρεις άντρες γίνονται Νεομάρτυρες, διότι δεν υποτάχθηκαν στις ορέξεις του Μωάμεθ. Όταν ο δήμιος ολοκλήρωσε το φρικαλέο έργο του, ένας μεγάλος αριθμός ευγενών του Βυζαντίου, καρατομήθηκε και τα δύστυχα παιδιά τους μοιράστηκαν την τραγική τύχη της οικογένειας του Νοταρά.
Αφού εκτελέστηκε ο Νοταράς, η περιουσία που είχε στην Κωνσταντινούπολη κατασχέθηκε όλη. Δυστυχώς, η σύζυγος του Μεγάλου Δούκα, μετά τον θάνατο του άντρα της, πουλήθηκε σαν σκλάβα και πηγαίνοντας προς την Ανδριανούπολη, πέθανε σαν σκλάβα στον δρόμο. Έτσι μαρτυρικά έληξε η ζωή της άλλοτε κραταιάς δούκισσας του Βυζαντίου.
Η κόρη τους η Άννα σώθηκε διότι όπως έγραψα και πιο πάνω, είχε καταφέρει να διαφύγει πριν λάβουν χώρα τα φριχτά γεγονότα που περιγράψαμε.
Καθίσταται σαφές λοιπόν ότι όλα τς παραπάνω καταδεικνύουν την γενναιότητα του Μέγα Δουκός Λουκά Νοταρά! Επέλεξε ως γνήσιος Έλληνας τον θάνατο από την ατίμωση!
Απλά η διαμάχη μεταξύ των Ελλήνων είχε οδυνηρές συνέπειες για τον ίδιο τον Ελληνισμό, αφού τα αντίπαλα στρατόπεδα (ενωτικοί και ανθενωτικοί) μισούσαν πραγματικά το ένα το άλλο. Οι δε αρχικές περιγραφές για τον Νοταρά είναι από τους ενωτικούς και φίλους του Αυτοκράτορος, Σφραντζή και Κριτόβουλο, με αποτέλεσμα να μην είναι αντικειμενικές.
Η "Ρωμανία πάρθεν" λοιπόν την αποφράδα ημέρα της 29ης Μαΐου του 1453. Κωνσταντίνος την ίδρυσε και Κωνσταντίνος την έχασε! Έτσι έλεγε ο χρησμός εξάλλου.
Σήμερα, 564 ολόκληρα έτη από την άλωση, η πραγματική πρωτεύουσα του γένους είναι ακόμη αλύτρωτη και περιμένει, μαζί με ένα ολόκληρο έθνος, τον μαρμαρωμένο βασιλιά να την ξαναπάρει!
Πάλι με χρονια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ναι!
~KOMNHNOC
 |
| Image by Osprey Publishing |
Ίσως ο πιο παρεξηγημένος από όλους τους πρωταγωνιστές!
Σφόδρα Ανθενωτικός, αποδίδεται σε αυτόν η ρήση «κρειττότερόν ἐστιν εἰδέναι ἐν μέσῃ τῇ πόλει φακιόλιον βασιλεῦον Τούρκων ἢ καλύπτραν λατινικήν», την οποία απέδωσε σε αυτόν ο Σφραντζής στο Χρονικό της Άλωσης, με αποτέλεσμα - μέχρι και σήμερα - να θεωρείται από τους Έλληνες προδοτική η στάση του.
Ο ίδιος ο Ράνσιμαν καταλήγει πως ο Νοταράς είχε καταλάβει ότι ίσως λοιπόν, ήταν καλλίτερο να υποταχθεί ολόκληρος ο ελληνισμός ενιαίος στους Τούρκους, παρά να επιβιώσει ένα μέρος του το οποίο θα ήταν διασπασμένο και προσδεδεμένο στην ξένη λατινική Εκκλησία, η δε βοήθεια από τους "Λατίνους" θα ήταν - όπως και απεδείχθη- ελάχιστη.
Ο Νοταράς, ήταν προδότης;
Ας δούμε τα γεγονότα:
Πολέμησε με γενναιότητα στις μάχες της πολιορκίας της Πόλης!
Οι δυο του μεγάλοι γιοί σκοτώθηκαν στις μάχες αυτές για την πατρίδα.
Η κόρη του, Άννα Νοταρά, έχει ήδη διαφύγει στην Ιταλία και δη στην Βενετία, όπου ο Νοταράς είχε μεταφέρει μεγάλο μέρος της περιουσίας του. Οι φήμες λένε ότι είχε αρραβωνιαστεί ήδη με τον Αυτοκράτορα. Από την Βενετία, η Άννα και η θεία της βοήθησαν παρά πολλούς Έλληνες πρόσφυγες, ενώ κατέβαλαν και πολλά χρήματα ως λύτρα για την απελευθέρωση αιχμαλώτων.
Μετά την Άλωση, με όλα τα φρικιαστικά γνωστά επακόλουθα, ο Νοταράς συνελήφθη σε κάποιον Πύργο και οδηγήθηκε στον Μωάμεθ στο Κοσμήδιον. Ο Σουλτάνος διέταξε να συλλάβουν και να φέρουν εδώ τη γυναίκα και τα παιδιά του Νοταρά. Οι δύο μεγαλύτεροι γιοι του είχαν σκοτωθεί κατά τη διάρκεια των μαχών προασπιζόμενοι τα τείχη της πόλης. Ευτυχώς που η Άννα η κόρη του είχε όπως είπαμε προλάβει να διαφύγει πριν τα τραγικά γεγονότα.
Ο Μωάμεθ λέει στον Νοταρά ότι θα ελευθερώσει κι αυτόν και την οικογένειά του, θα τον κάνει μάλιστα Διοικητή της Κωνσταντινούπολης. Δίνει 1.000 άσπρα στον καθένα και τους στέλνει σπίτι τους…
Όμως ακριβώς την επομένη ημέρα ο Σουλτάνος έκανε συμπόσιο, θέλοντας να γιορτάσουν την μεγάλη του νίκη, μετά το τριήμερο κούρσεμα της Πόλης και το μοίρασμα των λαφύρων. Επάνω στο τραπέζι, την ώρα του φαγητού, λένε ότι ο Μωάμεθ κατανάλωσε πάρα πολύ κρασί. Ίσως έτσι θέλουν να δικαιολογήσουν τα όσα επακολούθησαν. Ζήτησε δηλαδή από τον Νοταρά τον τρίτο του γιο για το χαρέμι του. Αυτό έγινε κατόπιν συμβουλής που του έδωσε ένας μπιστικός του, ο οποίος εκθείασε την λαμπρή ομορφιά του νέου. Αν του παραχωρούσε το παιδί του με την θέλησή του, θα έδινε στον Νοταρά μεγάλη θέση, διαφορετικά θα τον θανάτωνε επί τόπου. Ο άλλοτε Μέγας Δουξ του Βυζαντίου αρνήθηκε φυσικά εντόνως, με αποτέλεσμα να αποκεφαλιστεί ο ίδιος, ο πανέμορφος αμούστακος γιος του και ο γαμπρός του, ο Καντακουζηνός. Άλλοι δίνουν κι άλλες λεπτομέρειες. Κατ’ αυτούς, αξιωματικός του Μωάμεθ, λέει στον Νοταρά ότι ο Σουλτάνος περιμένει να του δώσει το 14χρονο παιδί του για το χαρέμι του. Ο Νοταράς, αηδιασμένος και με φρόνημα λιονταρίσιο απαντά οργισμένος: « Όχι! Αυτό δεν θα γίνει ποτέ!»
- Μόνον που το «Όχι» δεν το δέχεται ο Σουλτάνος, απαντά ο αξιωματικός του Πορθητή. Το «Όχι» στο πρόσωπό του συνοδεύεται με τον αποκεφαλισμό εκείνου που τόλμησε να το ξεστομίσει. Το γνωρίζετε…
- Χίλιες φορές καλύτερα ο θάνατος, παρά η ατίμωση, αποκρίνεται ο γίγαντας Νοταράς. Μόνον που κάνω έκκληση στον ανθρωπισμό σου. Θέλω να σκοτώσεις πρώτα τον γιο μου κι ύστερα εμένα, ώστε να είμαι σίγουρος ότι δεν θα μπει στο χαρέμι, αν εγώ φύγω πρώτος…
Τα λόγια του Νοταρά άγγιξαν τον Τούρκο απεσταλμένο. Ίσως να ήταν κι αυτός πατέρας. Ίσως να θαύμασε το θάρρος, τον αντρισμό και το δίκαιο των λόγων του Μεγάλου Δούκα. Πάντως, μετά από ολιγόλεπτη σκέψη συμφώνησε.
Φαντάζεστε την αλλοφροσύνη και την τραγικότητα της σκηνής; Διανοείστε τι ένιωθε εκείνος ο γονιός, ξέροντας το τι θα επακολουθήσει;
Ο ιστορικός της Άλωσης Δούκας μας παραθέτει τα λόγια που απηύθυνε ο τραγικός πατέρας προς το παιδί και τον γαμπρό του, λίγο προτού τους αναλάβει ο δήμιος:
«Αγαπημένοι μου, πού είναι ο βασιλιάς μας; Χθες δεν δολοφονήθηκε; Πού είναι ο συμπέθερός μου και πατέρας σου, ο Μέγας Δομέστιχος; Πού είναι ο Μέγας Σταυλάρχης Παλαιολόγος με τους γιους του; Δεν σφάχθηκαν χθες στον πόλεμο; Μακάρι να είχαμε πεθάνει κι εμείς μαζί τους. Ωστόσο και τούτη δω η ώρα είναι η κατάλληλη. Να, τώρα είναι η ευκαιρία. Να, ας πεθάνουμε κι εμείς στο όνομα Αυτού που σταυρώθηκε για το χατίρι μας, θανατώθηκε και αναστήθηκε, για να γευτούμε μαζί του τα αγαθά Του».
Ο γιος του, όσο μιλούσε, τον κοίταζε ήρεμος, γεμάτος εμπιστοσύνη και σεβασμό. Ο πατέρας, χλωμός αλλά στητός τού έσφιγγε το χέρι δυνατά. Οι όμορφες στιγμές στο σπιτικό τους, φαίνονταν πλέον πολύ μακρινές. Κοίταξε στοργικά το βλαστάρι του που δεν πρόλαβε να ανθίσει. Τουλάχιστον θα έφευγε ακηλίδωτο, αντρόπιαστο. Αρχοντόπουλο αληθινό, παλικάρι ως το τέλος.
Και στην συνέχεια ο Νοταράς σταυρώνεται αλλεπάλληλες φορές. Αγκαλιάζει με σπαραγμό το παιδί του και βλέπει κάτωχρος να κυλάει μπροστά του το πρώτο κεφαλάκι χτυπημένο από το κοφτερό γιαταγάνι του δήμιου. Ξεσχίζεται η καρδιά του, μα πρέπει ν’ αντέξει. Να δει τον αποκεφαλισμό και του γαμπρού του, ώστε να είναι σίγουρος ότι δεν θα τους σύρουν στο χαρέμι. Κάτι για το οποίο δεν ήταν καθόλου βέβαιος, αν σκότωναν αυτόν πρώτα. Ευτυχώς που ο αξιωματικός δέχθηκε την ύστατη παράκληση του πατέρα.
Με την θυσία τους οι τρεις άντρες γίνονται Νεομάρτυρες, διότι δεν υποτάχθηκαν στις ορέξεις του Μωάμεθ. Όταν ο δήμιος ολοκλήρωσε το φρικαλέο έργο του, ένας μεγάλος αριθμός ευγενών του Βυζαντίου, καρατομήθηκε και τα δύστυχα παιδιά τους μοιράστηκαν την τραγική τύχη της οικογένειας του Νοταρά.
Αφού εκτελέστηκε ο Νοταράς, η περιουσία που είχε στην Κωνσταντινούπολη κατασχέθηκε όλη. Δυστυχώς, η σύζυγος του Μεγάλου Δούκα, μετά τον θάνατο του άντρα της, πουλήθηκε σαν σκλάβα και πηγαίνοντας προς την Ανδριανούπολη, πέθανε σαν σκλάβα στον δρόμο. Έτσι μαρτυρικά έληξε η ζωή της άλλοτε κραταιάς δούκισσας του Βυζαντίου.
Η κόρη τους η Άννα σώθηκε διότι όπως έγραψα και πιο πάνω, είχε καταφέρει να διαφύγει πριν λάβουν χώρα τα φριχτά γεγονότα που περιγράψαμε.
Καθίσταται σαφές λοιπόν ότι όλα τς παραπάνω καταδεικνύουν την γενναιότητα του Μέγα Δουκός Λουκά Νοταρά! Επέλεξε ως γνήσιος Έλληνας τον θάνατο από την ατίμωση!
Απλά η διαμάχη μεταξύ των Ελλήνων είχε οδυνηρές συνέπειες για τον ίδιο τον Ελληνισμό, αφού τα αντίπαλα στρατόπεδα (ενωτικοί και ανθενωτικοί) μισούσαν πραγματικά το ένα το άλλο. Οι δε αρχικές περιγραφές για τον Νοταρά είναι από τους ενωτικούς και φίλους του Αυτοκράτορος, Σφραντζή και Κριτόβουλο, με αποτέλεσμα να μην είναι αντικειμενικές.
Η "Ρωμανία πάρθεν" λοιπόν την αποφράδα ημέρα της 29ης Μαΐου του 1453. Κωνσταντίνος την ίδρυσε και Κωνσταντίνος την έχασε! Έτσι έλεγε ο χρησμός εξάλλου.
Σήμερα, 564 ολόκληρα έτη από την άλωση, η πραγματική πρωτεύουσα του γένους είναι ακόμη αλύτρωτη και περιμένει, μαζί με ένα ολόκληρο έθνος, τον μαρμαρωμένο βασιλιά να την ξαναπάρει!
Πάλι με χρονια με καιρούς, πάλι δικά μας θα ναι!
~KOMNHNOC
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου